Co to jest zapalenie spojówek i jakie typy wyróżniamy?
Zapalenie spojówek to inaczej zapalenie błony śluzowej oka, w którym zajęta jest tkanka okrywająca wewnętrzną powierzchnię powiek i część odcinka przedniego oka
(z wyłączeniem rogówki). Jest to powszechne schorzenie, które może być spowodowane przez różne czynniki, takie jak wirusy, bakterie, alergeny, drażniące substancje chemiczne, płyny do płukania soczewek kontaktowych lub inne substancje. Objawy zapalenia spojówek mogą obejmować zaczerwienienie, przekrwienie lub zadrażnienie oka, uczucie pieczenia, swędzenia, nadmierne łzawienie, uczucie piasku pod powiekami, obrzęk powiek, a czasami także powiększenie węzłów chłonnych w okolicy uszu. Objawy te mogą być jednostronne lub obustronne, w zależności od przyczyny zapalenia. Wyróżniamy następujące rodzaje zapalenia:
- Wirusowe zapalenie spojówek: wywołane przez wirusy, na przykład adenowirusy. Takie zapalenie spojówek może być bardzo zakaźne. Charakteryzuje się zaczerwienieniem, łzawieniem, swędzeniem i uczuciem pieczenia, światłowstrętem
i bólem, najczęściej obu gałek ocznych. Może także wystąpić obrzęk powiek. - Bakteryjne zapalenie spojówek: spowodowane przez bakterie gram dodatnie lub gram ujemne. Objawy obejmują zaczerwienienie, ropną wydzielinę, która skleja oko, obrzęk spojówki i/oraz powieki, uczucie dyskomfortu.
- Alergiczne zapalenie spojówek: wywołane przez alergeny, takie jak pyłki roślin, kurz, sierść zwierząt, a także substancje chemiczne czy leki. Objawy mogą obejmować zaczerwienienie, świąd, obrzęk, nadmierne łzawienie i uczucie pieczenia.
- Reaktywne zapalenie spojówek: przyczyną jest kontakt z substancjami chemicznymi, dymem, pyłem, światłem UV lub innymi substancjami drażniącymi oko.
- Suche zapalenie spojówek: spowodowane zaburzeniem w produkcji lub wydzielaniu filmu łzowego.
Jak odróżnić alergiczne zapalenie spojówek od suchego lub bakteryjnego zapalenia spojówek?
Każdy typ zapalenia spojówek ma swoje charakterystyczne objawy oraz takie, które mogą się pojawić w każdym typie infekcji spojówkowych. W prostym niezakaźnym zapaleniu spojówek najczęściej czynnik sprawczy jest łatwy do zidentyfikowania. Jeśli ktoś przebywał w mocno zakurzonym pomieszczeniu, w wietrzny dzień na plaży, spawał bez okularów lub przebywał w pokoju, w którym lampa bakteriobójcza UV była włączona, to zaczerwienienie i przekrwienie wystąpi po pewnym czasie obuocznie. Może pojawić się również ból oczu, silne łzawienie oraz pogorszenie ostrości widzenia. Pogorszenie widzenia i silny ból oczu to objawy, które powinny skłonić do pilnej konsultacji u okulisty.
Wirusowe zapalenie spojówek często współwystępuje z zapaleniem rogówki, co objawia się światłowstrętem, bólem oczu, nadmiernym łzawieniem, obrzękiem powiek
i możliwym pogorszeniem widzenia. Zapalenie spojówek o etiologii wirusowej często rozpoczyna się jednostronnie, a następnie rozprzestrzenia się na drugie oko ze względu na jego dużą zakaźność. Niejednokrotnie chorują również inni domownicy. Często pacjent ma objawy zapalenia górnych dróg oddechowych, objawy przeziębieniowe lub grypopodobne.
Jeśli żółta, ropna wydzielina skleja powieki, szczególnie rano, to występuje ropne zapalenie spojówek. Gdy widoczna jest duża ilość wydzieliny w załamku spojówek i na rzęsach, potrzebne jest oczyszczanie oczu solą fizjologiczną oraz antyseptyki lub antybiotyki. Suche zapalenie spojówek to inaczej zespół suchego oka, o którym pisano już niejednokrotnie. Alergiczne zapalenie spojówek charakteryzuje się świądem oraz obustronnym występowaniem od początku objawów (z wyjątkiem miejscowej reakcji alergicznej kontaktowej lub na zastosowane leczenie).
Jakie leczenie włączyć w zapaleniu spojówek?
W zależności od rodzaju zapalenia spojówek wymagane są różne strategie leczenia, dlatego ważne jest, aby dokładnie zdiagnozować przyczynę i dostosować terapię do konkretnego przypadku. Gdy znany jest czynnik drażniący oko, należy usunąć czynnik sprawczy i zastosować nawilżanie oczu (najlepiej w postaci kropli i żelu). Jeśli oprócz zapalenia spojówek występują ogólnoustrojowe objawy alergiczne, należy zastosować leki przeciwhistaminowe oraz nawilżanie oczu. W ostatnim czasie pojawiły się na rynku krople paraprobiotyczne, które działają immunomodulująco i (jeśli stosowane są regularnie) mogą zmniejszyć lub nawet wyeliminować objawy alergii ocznej.
Należy pamiętać, że bakteryjne zapalenie spojówek w większości przypadków to choroba samoograniczająca się, więc nie zawsze jest konieczne stosowanie antybiotyków od początku, szczególnie w łagodnych przypadkach. Zarówno w bakteryjnym, jak i wirusowym zapaleniu spojówek, można zastosować antyseptyk (krople zawierające substancje odkażające), które skrócą okres trwania objawów.
W przypadku niepokojących objawów zapalenia spojówek (pogorszenie ostrości widzenia, silny ból gałki ocznej, obfita ropna wydzielina, duży obrzęk powieki znoszący szparę powiekową, pogarszanie się objawów, mimo zastosowanego leczenia) zawsze zaleca się skonsultowanie z lekarzem okulistą, który może przeprowadzić szczegółowe badania i zaproponować odpowiednie leczenie.