Czy istnieje suplementacja w jaskrze? Najnowsze badania

Co to jest jaskra i jakie leczenie stosuje się w jaskrze?

Jaskra (ang. glaucoma) to neuropatia nerwu wzrokowego, na którą choruje około 2% społeczeństwa, najczęściej w wieku starszym. Jaskra to grupa chorób oczu charakteryzujących się uszkodzeniem nerwu wzrokowego, często związanym z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym. Ciśnienie to może prowadzić do uszkodzenia włókien nerwu wzrokowego, co z kolei wpływa na wyłączenie kolejnych fragmentów pola widzenia, aż ostatecznie prowadzi do ślepoty.

Istnieje kilka rodzajów jaskry, ale najczęstszą formą jest jaskra otwartego kąta, która rozwija się stopniowo i bezobjawowo, co sprawia, że może być trudna do wcześniejszego wykrycia. W jaskrze zamkniętego kąta występuje nagłe zablokowanie odpływu cieczy wodnistej z oka, co prowadzi do gwałtownego wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Pacjent ma wtedy najczęściej silne objawy, w tym ból oka i głowy, które zmuszają pacjenta do zgłoszenia się na szpitalny oddział ratunkowy.

Terapia jaskry może obejmować stosowanie leków obniżających ciśnienie wewnątrzgałkowe, laseroterapię lub, w niektórych przypadkach, interwencję chirurgiczną. Diagnoza na jak najwcześniejszym etapie i odpowiednie leczenie są kluczowe dla utrzymania wzroku.

Nie znamy dokładnej przyczyny jaskry. Obecnie uważa się, że jaskra to choroba o różnorodnej i wieloczynnikowej etiologii, dlatego poszukiwane są inne metody zapobiegania progresji jaskrowej niż tylko obniżanie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Czy zatem suplementacja witamin, mikro i makroelementów, niekorzystanie z używek, zdrowy styl życia mają wpływ na przebieg neuropatii jaskrowej? Odpowiem poniżej.

Czy suplementacja witamin, makro i mikroelementów jest niezbędna w jaskrze?

Wykazano, że niektóre witaminy u chorych z jaskrą mają działanie ochronne, należy więc zadbać o odpowiedni poziom tych składników w organizmie. Nie zawsze jednak suplementacja witamin i mikro/makroelementów jest korzystna w jaskrze. Czasami nadmiar jakiegoś składnika może bardziej zaszkodzić niż pomóc. Niedobór witaminy A opisano u osób z podtypem jaskry, w którym ciśnienie wewnątrzgałkowe mieści się w granicach normy – tzw. jaskrze normalnego ciśnienia. W innych typach jaskry zdania naukowców są podzielone. Badania dotyczące wpływu suplementacji witamin z grupy B nie dały jednoznacznych wyników. W większości badań witaminy B1, B2, B3 miały ochronny wpływ na progresję jaskry, a witamina B6 i B12 nie miały istotnego wpływu. Opisano związek między niedoborem witaminy D a jaskrą oraz stwierdzono niższe stężenie witaminy D u pacjentów z jaskrą w porównaniu do grupy kontrolnej. Niedobór witamin C i E nie ma istotnego wpływu w jaskrze, ale witaminy te świetnie działają jak przeciwutleniacze, co opiszę w dalszej części artykułu.

Natomiast nadmierna podaż żelaza i wapnia w diecie może korelować ze zwiększonym ryzykiem jaskry. Ponadto podwyższony poziomem ferrytyny (magazynu żelaza) w surowicy może być czynnikiem ryzyka jaskry.

Czy używki mają wpływ na postęp neuropatii jaskrowej?

Używki również zostały zbadane jako możliwe czynniki ryzyka rozwoju jaskry. Opisany został krótkotrwały spadek ciśnienia wewnątrzgałkowego bezpośrednio po spożyciu etanolu, ale ostatecznie najnowsze badania wykazały związek między spożyciem alkoholu w każdej, nawet najmniejszej ilości a wzrostem ryzyka wystąpienia jaskry otwartego kąta przesączania.

Palenie papierosów jest związane z częstszym występowaniem jaskry, a dodatkowo należy podkreślić wpływ dawki palenia – znacznie wzrasta ryzyko wystąpienia jaskry u pacjentów palących bardzo dużo. Kawa ostatecznie nie została oceniona jako czynnik ryzyka jaskry, a napary gorącej herbaty mogą mieć nawet korzystny wpływ na ryzyko wystąpienia jaskry (choć inne badanie opisało niekorzystny wpływ w niektórych typach jaskry (np. w jaskrze pseudoeksfoliacyjnej).

Kanabinoidy, które są zawarte w marihuanie obniżają ciśnienie wewnątrzgałkowe, ale ze względu na krótkotrwałe działanie wymagają dawkowania aż 8 razy dziennie! Ostatecznie Amerykańskie Towarzystwo ds. Jaskry odradza stosowanie medycznej marihuany w leczeniu jaskry.

Czy dieta i styl życia mają wpływ na progresję jaskry?

Substancje o działaniu antyoksydacyjnym działają przeciwutleniająco, co oznacza, że redukują stres oksydacyjny. Antyoksydanty to między innymi witaminy C i E, karotenoidy (w tym zeaksantyna, luteina i beta-karoten) oraz polifenole zawarte na przykład w ciemnej czekoladzie, czerwonym winie, jagodach, owocach cytrusowych i herbacie. Zwiększona podaż w diecie owoców i warzyw bogatych w przeciwutleniacze, witaminę C i beta-karoten wiązała się z rzadszym występowaniem jaskry. Duże ilości przeciwutleniaczy zawiera również szpinak i inne zielone warzywa liściaste.

Nadmierna podaż soli w diecie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia jaskry. Zaobserwowano zwiększone ryzyko jaskry u osób chrapiących i śpiących w ciągu dnia lub z bezsennością i za krótkim, bądź za długim czasem snu. Pacjenci zagrożeni lub chorzy na jaskrę, zwłaszcza młode kobiety, powinny utrzymać prawidłową masę ciała. Wykazano, że ćwiczenia aerobowe zmniejszają ciśnienia wewnątrzgałkowe, podczas gdy ćwiczenia izometryczne mogą powodować przejściowe zwyżki ciśnienia poprzez zwiększenie ciśnienia wewnątrz klatki piersiowej. Najzdrowsze są ćwiczenia o umiarkowanej intensywności wykonywane kilka razy w tygodniu.

Podsumowanie

Witamina A i jej pochodne, witamina B1, B2, B3 oraz witamina D mogą wykazywać działanie ochronne w rozwoju i postępie jaskry. Podobnie spożywanie herbaty i produktów bogatych w antyoksydanty. Negatywny wpływ na rozwój jaskry może mieć zwiększona suplementacja żelaza i wapnia oraz używki, takie jak alkohol i nikotyna. Istotna jest prawidłowa dieta – unikanie nadmiernego solenia potraw, dieta bogata w owoce i warzywa oraz zdrowy tryb życia – zmniejszenie ilości stresu, prawidłowy wzorzec snu, prawidłowa masa ciała i umiarkowany wysiłek fizyczny. W opracowaniu przedstawiono wyniki najnowszych badań naukowych i wnioski z nich płynące. Należy mieć jednak na uwadze, że są to dane z badań klinicznych, z artykułów naukowych, a nie oficjalne wytyczne leczenia jaskry i zapobiegania progresji w jaskrze.